Phân biệt sâm Việt Nam với Triều Tiên và Trung Quốc

Sâm Triều Tiên (TT) và sâm Trung Quốc (TQ) mọc ở vùng ôn đới và hàn đới. Chỉ riêng sâm Việt Nam (VN) mọc ở vùng khí hậu nhiệt đới.

Khác biệt chính ở hoạt chất trong sâm

Các loài sâm đều có hoạt chất chính là saponin. Sâm VN được xếp cùng nhóm với sâm TT là nhóm có hầu hết hoạt chất saponin thuộc khung dammaran với số lượng và hàm lượng ginsenosid cao, chỉ có 1-2 saponin olean có hàm lượng không đáng kể.

Riêng Sâm TQ chỉ có nhóm saponin dammaran, không có saponin olean. Cả ba được xem là những loài sâm quí hiện nay. Tuy nhiên chỉ có sâm VN mới có hợp chất saponin dammaran kiểu ocotillol với majonosid R2 chiếm hơn 50% hàm lượng saponin có trong sâm VN. Thành phần này quyết dịnh những khác biệt của sâm VN so với sâm TT và sâm TQ trong trị liệu.

Kiểm tra định tính sâm ở Trung tâm Sâm và dược liệu TP HCM.

Ảnh: Nguyễn Hữu

Các loài sâm thuộc chi Panax thường có những tác dụng dược lý và lâm sàng tương tự nhau, có thể dùng thay thế nhau trong phòng chữa bệnh. Những tác dụng chủ yếu của chúng được thừa nhận như sau: Tác dụng bổ chung, tăng lực và sinh thích nghi. Phục hồi sự suy giảm chức năng giúp cho tình trạng của cơ thể trở lại bình thường mà khái niệm của y học cổ truyền gọi là" hồi dương". Tác dụng chống lão hóa, kháng các độc tố gây hại tế bào,. Tác dụng kích thích điều hòa cơ chế miễn dịch, tăng sức đề kháng của cơ thể.

Ngoài những tác dụng chung nêu trên, mỗi loài sâm còn có những tác dụng ưu thế riêng như sâm VN có tính kháng khuẩn, tác dụng chống stress tâm lý mà sâm TT và sâm TQ không thể hiện. Sâm TQ có tác dụng cầm máu do rút ngắn thời gian đông máu, chứng thiếu máu cục bộ ở nảo, tim…

Sâm Việt Nam: Một loại sâm quý

Sâm VN, Sâm TT, Sâm TQ là 3 trong 5 loài sâm quí được thế giới công nhận (2 loài còn lại là sâm Mỹ (Panax quinquefolius và Panax trifolius mọc ở vùng Bắc Mỹ) do có sự hiện diện chủ yếu thành phần hợp chất saponin dammaran quyết định tác dụng đặc trưng của các loài sâm nói chung và sâm TT nói riêng. Tuy nhiên, tùy thể trạng của mỗi người và hướng điều trị mà có sự lựa chọn phù hợp để tận dụng các tác dụng ưu thế của từng loài sâm.

Sâm Ngọc linh. Ảnh: Nguyễn Hữu

Do cách dùng từ sâm rất chung, vừa chỉ cây sâm TT vừa mở rộng ra với một số loài cùng chi Panax, họ Nhân sâm (Araliaceae) như: sâm Mỹ, sâm VN, sâm TQ… nhưng có tác dụng tương tự. Nhân dân ta còn gọi là sâm cho những rể củ nào có nhân dạng giống hình người như nhân sâm. Mặc dù những cây này khác hoàn toàn về thực vật học, hóa học và tác dụng sinh học.

Ngay cả trong một từ như sâm TQ có thể hiểu là loài Panax notoginseng mọc và trồng ở Trung Quốc như đã nêu ở trên, cũng có thể hiểu là sâm TT trồng ở Trung Quốc… Vì vậy khi muốn dùng sâm, tốt nhất là mua những sản phẩm có bao bì, nhãn hiệu rõ ràng hoặc ở nơi có thể xác định xuất xứ của sản phẩm để tránh nhầm lẩn.

Hiện nay chỉ có vùng núi Ngọc Linh thuộc 2 tỉnh Kontum và Quảng Nam và vùng phụ cận núi Ngọc Linh là có thể trồng được sâm, vì đó là vùng sâm VN nguyên thủy của nước ta. Hiện nay 2 tỉnh đã có kế hoạch tổ chức lại vùng trồng theo hướng trồng sâm bán hoang dại dưới tán rừng tự nhiên trong điều kiện khí hậu thổ nhưỡng phù hợp cho việc trồng và khai thác hợp lý nguồn dược liệu quí này. Việc di thực ra khỏi vùng búi Ngọc Linh và trồng ở những độ cao tương đương hay thấp hơn vẫn còn đang nghiên cứu.

Trong tương lai, các vùng cao nguyên hay vùng núi có khí hậu mát mẻ đều trồng được sâm như ở vùng Đà Lạt, Sapa, Tam đảo.... Tuy nhiên để đạt chất lượng làm thuốc đối với những cây sâm mọc ở vùng trồng mới cần phải có thời gian nghiên cứu khảo sát thêm.Theo PGS.TS. Trần Công Luận (Trung Tâm Sâm và Dược Liệu TP.HCM)

TIN TỨC KHÁC

Sắp có chỉ dẫn địa lý sâm Ngọc Linh

21/09/2012

Theo ông Nguyễn Văn Hách, Giám đốc Sở KH-CN tỉnh Kon Tum, đây là loài cây hàng hóa chủ lực có thế mạnh canh tranh cao trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Chính vì vậy, việc xây dựng chỉ dẫn địa lý “Ngọc Linh” cho sản phẩm củ sâm là rất cần thiết. Về lâu dài, sản phẩm sâm Ngọc Linh sẽ vươn ra thị trường nước ngoài với quy mô lớn hơn.

Công bố 10 đặc sản thiên nhiên nổi tiếng Việt Nam

21/09/2012

Các đặc sản thiên nhiên trong “top” 10 đặc sản nổi tiếng của Việt Nam là: quế Trà Bồng (Quảng Ngãi), sâm Ngọc Linh (Kon Tum), trà Bảo Lộc (Lâm Đồng), hoa và rau (Đà Lạt), cây Hoàng Liên Sa Pa (Lào Cai), hạt dẻ Trùng Khánh (Cao Bằng), chè Tân Cương (Thái Nguyên), cây hồi (Lạng Sơn), măng trúc Yên Tử (Quảng Ninh). Trong các đặc sản trên, Sâm Ngọc Linh (Kon Tum) là loại sâm được phát hiện dưới tán rừng già Ngọc Linh, ở nơi ẩm ướt có nhiệt độ khoảng 20 – 25 độ C, độ cao từ 1500 – 2100 m. Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước đã chứng minh sâm Ngọc Linh là loại dược liệu quý, có tác dụng đặc biệt mà sâm Triều Tiên cũng không có được. Một số công dụng của sâm Ngọc Linh như: chống trầm cảm, kích thích hệ miễn dịch, chống lão hóa, phòng chống ung thư, bảo vệ tế bào gan, tăng thị lực, tăng sức đề kháng, nâng cao huyết áp ở người bị huyết áp thấp…